ملکه زنبور عسل دکتر هانی

مقایسه عملکرد ملکه های تلقیح مصنوعی شده با ملکه های جفت خورده طبیعی زنبور عسل به علت اهمیت اقتصادی خاصی که از نظر گرده افشانی و تولید عسل در جهان دارد مورد توجه زیادی قرار گرفته است و درباره نحوه پرورش و مدیریت آن پژوهش های نسبتاً زیادی صورت گرفته است. اصلاح نژاد ملکه زنبور عسل یکی از مهمترین راه های افزایش عملکرد در صنعت زنبور عسل است و تلقیح مصنوعی یکی از مهمترین ابزارهای اصلاح نژاد است. درایران در رابطه با تلقیح مصنوعی ملکه زنبور عسل پژوهش های زیادی انجام نگرفته و منابع علمی در این زمینه به زبان فارسی محدود است. تلقیح مصنوعی ملکه زنبور عسل تکنیکی است که در سال های اخیر در مراکز اصلاح نژاد و پرورش ملکه زنبور عسل کشورهای پیشرفته مورد توجه زیادی قرار گرفته است.

هدف از اجرای این طرح

مقایسه دو سیستم آمیزش ملکه ( روش تلقیح مصنوعی و روش آمیزش طبیعی) با استفاده از اندازه گیری خصوصیاتی مانند میزان رشد نوزادان، میزان جمعیت و میزان تولید عسل بوده است. بدین منظور با انتخاب 30 کلنی دارای ملکه زنبور عسل خواهری و همسان نمودن آنها و سپس تقسیم کردن آنها بطور کاملا تصادفی به دو گروه انجام گرفت که در مورد یک گروه تلقیح مصنوعی صورت گرفت و در گروه دوم تلقیح بصورت آزاد و طبیعی صورت گرفت. نتایج بدست آمده از این پژوهش طی دو سال نشان داد گروه تلقیح مصنوعی شده دارای تولید عسل برابر یا بیشتری نسبت به گروه جفت خورده طبیعی هستند. بعلاوه از نظر میزان جمعیت، رشد جمعیت و سطح پرورش نوزادان دو گروه در سطح 5٪ تفاوت معنی داری نداشتند.

با انجام این تحقیق سطح قابل اطمینانی برای استفاده از ملکه های تلقیح مصنوعی شده حاصل گردید. نتایج حاصله از این تحقیق با بسیاری از بررسی های انجام شده در نقاط دیگر جهان تطبیق داشت و لذا نهایتا نتایج نشان داد ملکه های تلقیح مصنوعی شده توانایی اداره کلنی های تولیدی را داشته و می توانند شرایط سخت عملکرد در مزرعه را تحمل نمایند. در اغلب بررسی ها نشان داده شده است که جفتگیری های کنترل شده و انتخاب برای صفات با ارزش می تواند به عملکرد بالاتر ملکه های تلقیح مصنوعی شده در مقایسه با ملکه های جفت خورده طبیعی منجر شود.

لذا با توجه به جمعیت بالای کلنی های زنبور عسل کشورمان و نیاز روز افزون به حفظ ذخایر ژنتیکی، تولید ملکه زنبور عسل با تولید بالا و رفتار مطلوب، استفاده از نرهای انتخابی و در نتیجه بهبود و ارتقاى مدیریت زنبورستان ها، لازم است تکنیک تلقیح مصنوعی بیشتر مورد توجه قرار گیرد. در واقع استفاده از تلقیح مصنوعی به عنوان ابزاری برای تسریع دستیابی به اهداف اصلاح نژادی مطرح است.

زنبور عسل کارنیکا

زنبور عسل کارنیکا یا کارنیولان تقریبا به اندازه زنبور عسل ایتالیایی و زنبور سیاه اروپای غربی بزرگ است. علی رغم شباهت در اندازه، زبان کارنیکا تا حدودی طولانی تر است و با داشتن زبان بلند به طول 6.5 تا 6.7 میلی متر و شکم نازک تر، این زنبورها می توانند به محصولات زراعی بیشتری دست یابند.

در دنیای زنبورداری، کارنیکا به دلیل مقاومت ارثی ژنتیکی در برابر چندین بیماری و آفات زنبورعسل گونه ای بسیار محترم شمرده می شود. همچنین نگهداری زنبورعسل کارنیکا آسان است به این دلیل که خیلی پرخاشگر نیست. زنبورهای کارنیکا اندازه کندوهای خود را منطبق با تعداد شهد و گل هایی که برای آنها در طبیعت اطرافشان در دسترس است درست می کنند.

به دلیل ویژگی های مثبت زنبورعسل کارنیکا، در سراسر اروپا گسترده است. زنبورداران در اسلوونی، جنوب اتریش، کرواسی، بوسنی و هرزگوین، صربستان، مجارستان، رومانی و بلغارستان تمایل دارند دقیقا این نوع زنبور عسل را نگهداری کنند.

زنبورعسل کارنیکا در حقیقت گونه ای از زنبورعسل تیره غربی است که در قلمرو اسلوونی امروزی در قرن 18 بومی و سازگار شده است.

زنبورعسل کارنیکا دارای سینه منعطفی است و رنگ آن معمولا قهوه ای روشن با سایه های قهوه ای  تیره است. زنبورهای عسل سایز متوسط، دارای پاهای بلند و شکمی خاکستری هستند درحالیکه زنبورهای عسل هایی که زیاد وزوز می کنند دارای موهای خاکستری بوده و رنگ شکمشان قهوه ای روشن است. هیچ گونه ای از این زنبورها شکم زرد رنگی ندارند.

فواید زنبور کارنیکا:

• زنبور پرخاشگری نیست.
• حتی در مناطق مسکونی هم می توانید نگهداری کنید
• نسبت به زنبور ایتالیایی از جهت گیری بهتری برخوردار است
• نسبت به زنبورعسل های ایتالیایی آسیب های کمتری از کندوهای عسل همسایه می بیند
• در مقایسه با زنبورعسل ایتالیایی، زنبورهای کارنیکا کمتر وارد کندو عسل همسایگان شده و به آنها حمله می کنند.
• در مقایسه با انواع دیگر زنبورها، یک کندوی عسل زنبورهای کارنیکا با تعداد کمی زنبور هم می تواند زنده بماند.
• به سرعت با محیط اطراف خود سازگار می باشد
• این نوع زنبورها در مناطقی که زمستان های طولانی دارند سازگار هستند
• کار گرده افشانی را به سرعت انجام می دهند
• به سرعت ملکه ای را بوجود می آورند
• دارای غریزه طبیعی برای کاهش اندازه کندو در هنگام مواجهه با کمبود مواد مغذی طبیعی است
• تولید بره موم کوچک
• مقاومت ژنتیکی جامد در برابر بیماری های کندو
• تولید زیاد عسل
• مناسب برای مناطقی که دارای بارانهای شدید بهاری است
• زنبورعسل کارنیکا در مقایسه با گونه های دیگر 12% بیشتر عمر می کنند

برنامه تولید مثل برای تحقق موارد زیر انجام می شود:

• حفظ خالص بودن عسل زنبور کارنیکا
• حفظ تنوع ژنتیکی
• حفظ فروتنی زنبور(عدم پرخاشگری) و بهبود آن
• افزایش بازدهی زنبور در هر کندو

برنامه تولید مثل شامل چندین مرحله است. در مرحله اول، انتخاب اصلی توسط زنبورداران شرکت کننده در این برنامه است. این مرحله شامل نظارت بر کیفیت خانواده های زنبورعسل در کندوهایشان و در صورت لزوم جایگزین کردن زنبور ملکه است.

مرحله دوم شامل پرورش دهندگان ملکه است، که تحت نظارت موسسه کشاورزی اسلوونی و سازمان های مجاز پرورش است. (انجمن زنبورداران اسلوونی) همچنین موسسه کشاورزی اسلوونی مجوزهایی را برای زنبورهای ملکه صادر می کند.