ملکه زنبور عسل دکتر هانی

مقايسه عملكرد ملكه هاي تلقيح مصنوعي شده با ملكه هاي جفت خورده طبيعي زنبور عسل به علت اهميت اقتصادي خاصي كه از نظر گرده افشاني و توليد عسل در جهان دارد مورد توجه زيادي قرار گرفته است و درباره نحوه پرورش و مديريت آن پژوهش هاي نسبتاً زيادي صورت گرفته است. اصلاح نژاد ملکه زنبور عسل يكي از مهمترين راه هاي افزايش عملكرد در صنعت زنبور عسل است و تلقيح مصنوعي يكي از مهمترين ابزارهاي اصلاح نژاد است. درايران در رابطه با تلقيح مصنوعي ملكه زنبور عسل پژوهش هاي زيادي انجام نگرفته و منابع علمي در اين زمينه به زبان فارسي محدود است. تلقيح مصنوعي ملكه زنبور عسل تكنيكي است كه در سال هاي اخير در مراكز اصلاح نژاد و پرورش ملكه زنبور عسل كشورهاي پيشرفته مورد توجه زيادي قرار گرفته است.

زنبور عسل جفت خورده طبیعی

هدف از اجراي اين طرح

مقايسه دو سيستم آميزش ملكه ( روش تلقيح مصنوعي و روش آميزش طبيعي) با استفاده از اندازه گيري خصوصياتی مانند ميزان رشد نوزادان، ميزان جمعيت و ميزان توليد عسل بوده است. بدين منظور با انتخاب 30 كلني داراي ملکه زنبور عسل خواهري و همسان نمودن آنها و سپس تقسيم كردن آنها بطور كاملا تصادفي به دو گروه انجام گرفت كه در مورد يك گروه تلقيح مصنوعي صورت گرفت و در گروه دوم تلقيح بصورت آزاد و طبيعي صورت گرفت. نتايج بدست آمده از اين پژوهش طي دو سال نشان داد گروه تلقيح مصنوعي شده داراي توليد عسل برابر يا بيشتري نسبت به گروه جفت خورده طبيعي هستند. بعلاوه از نظر ميزان جمعيت، رشد جمعيت و سطح پرورش نوزادان دو گروه در سطح 5٪ تفاوت معني داري نداشتند.

با انجام اين تحقيق سطح قابل اطميناني براي استفاده از ملكه هاي تلقيح مصنوعي شده حاصل گرديد. نتايج حاصله از اين تحقيق با بسياري از بررسي هاي انجام شده در نقاط ديگر جهان تطبيق داشت و لذا نهايتا نتايج نشان داد ملكه هاي تلقيح مصنوعي شده توانايي اداره كلني هاي توليدي را داشته و مي توانند شرايط سخت عملكرد در مزرعه را تحمل نمايند. در اغلب بررسي ها نشان داده شده است كه جفتگيري هاي كنترل شده و انتخاب براي صفات با ارزش مي تواند به عملكرد بالاتر ملكه هاي تلقيح مصنوعي شده در مقايسه با ملكه هاي جفت خورده طبيعي منجر شود.

لذا با توجه به جمعيت بالاي كلني هاي زنبور عسل كشورمان و نياز روز افزون به حفظ ذخاير ژنتيكي، توليد ملکه زنبور عسل با توليد بالا و رفتار مطلوب، استفاده از نرهاي انتخابي و در نتيجه بهبود و ارتقاى مديريت زنبورستان ها، لازم است تكنيك تلقيح مصنوعي بيشتر مورد توجه قرار گيرد. در واقع استفاده از تلقيح مصنوعي به عنوان ابزاري براي تسريع دستيابي به اهداف اصلاح نژادي مطرح است.

زنبور عسل کارنیکا

زنبور عسل کارنیکا یا کارنیولان تقریبا به اندازه زنبور عسل ایتالیایی و زنبور سیاه اروپای غربی بزرگ است. علی رغم شباهت در اندازه، زبان کارنیکا تا حدودی طولانی تر است و با داشتن زبان بلند به طول 6.5 تا 6.7 میلی متر و شکم نازک تر، این زنبورها می توانند به محصولات زراعی بیشتری دست یابند.

در دنیای زنبورداری، کارنیکا به دلیل مقاومت ارثی ژنتیکی در برابر چندین بیماری و آفات زنبورعسل گونه ای بسیار محترم شمرده می شود. همچنین نگهداری زنبورعسل کارنیکا آسان است به این دلیل که خیلی پرخاشگر نیست. زنبورهای کارنیکا اندازه کندوهای خود را منطبق با تعداد شهد و گل هایی که برای آنها در طبیعت اطرافشان در دسترس است درست می کنند.

به دلیل ویژگی های مثبت زنبورعسل کارنیکا، در سراسر اروپا گسترده است. زنبورداران در اسلوونی، جنوب اتریش، کرواسی، بوسنی و هرزگوین، صربستان، مجارستان، رومانی و بلغارستان تمایل دارند دقیقا این نوع زنبور عسل را نگهداری کنند.

زنبورعسل کارنیکا در حقیقت گونه ای از زنبورعسل تیره غربی است که در قلمرو اسلوونی امروزی در قرن 18 بومی و سازگار شده است.

زنبورعسل کارنیکا دارای سینه منعطفی است و رنگ آن معمولا قهوه ای روشن با سایه های قهوه ای  تیره است. زنبورهای عسل سایز متوسط، دارای پاهای بلند و شکمی خاکستری هستند درحالیکه زنبورهای عسل هایی که زیاد وزوز می کنند دارای موهای خاکستری بوده و رنگ شکمشان قهوه ای روشن است. هیچ گونه ای از این زنبورها شکم زرد رنگی ندارند.

فواید زنبور کارنیکا:

• زنبور پرخاشگری نیست.
• حتی در مناطق مسکونی هم می توانید نگهداری کنید
• نسبت به زنبور ایتالیایی از جهت گیری بهتری برخوردار است
• نسبت به زنبورعسل های ایتالیایی آسیب های کمتری از کندوهای عسل همسایه می بیند
• در مقایسه با زنبورعسل ایتالیایی، زنبورهای کارنیکا کمتر وارد کندو عسل همسایگان شده و به آنها حمله می کنند.
• در مقایسه با انواع دیگر زنبورها، یک کندوی عسل زنبورهای کارنیکا با تعداد کمی زنبور هم می تواند زنده بماند.
• به سرعت با محیط اطراف خود سازگار می باشد
• این نوع زنبورها در مناطقی که زمستان های طولانی دارند سازگار هستند
• کار گرده افشانی را به سرعت انجام می دهند
• به سرعت ملکه ای را بوجود می آورند
• دارای غریزه طبیعی برای کاهش اندازه کندو در هنگام مواجهه با کمبود مواد مغذی طبیعی است
• تولید بره موم کوچک
• مقاومت ژنتیکی جامد در برابر بیماری های کندو
• تولید زیاد عسل
• مناسب برای مناطقی که دارای بارانهای شدید بهاری است
• زنبورعسل کارنیکا در مقایسه با گونه های دیگر 12% بیشتر عمر می کنند

برنامه تولید مثل برای تحقق موارد زیر انجام می شود:

• حفظ خالص بودن عسل زنبور کارنیکا
• حفظ تنوع ژنتیکی
• حفظ فروتنی زنبور(عدم پرخاشگری) و بهبود آن
• افزایش بازدهی زنبور در هر کندو

برنامه تولید مثل شامل چندین مرحله است. در مرحله اول، انتخاب اصلی توسط زنبورداران شرکت کننده در این برنامه است. این مرحله شامل نظارت بر کیفیت خانواده های زنبورعسل در کندوهایشان و در صورت لزوم جایگزین کردن زنبور ملکه است.

مرحله دوم شامل پرورش دهندگان ملکه است، که تحت نظارت موسسه کشاورزی اسلوونی و سازمان های مجاز پرورش است. (انجمن زنبورداران اسلوونی) همچنین موسسه کشاورزی اسلوونی مجوزهایی را برای زنبورهای ملکه صادر می کند.